Tôi cảm thấy mất kiểm soát!

Bạn không thể ngừng cáu gắt với mọi người, không thể ngừng uống rượu, hay không thể ngừng suy nghĩ những điều ngu ngốc, cảm giác mất kiểm soát có thể khiến bạn cảm thấy khó chịu. Đôi khi những điều này thật đáng sợ nhưng đôi lúc nó cũng thật thú vị ... cho đến khi ngày mai chúng ta thức dậy và nhận ra những gì chúng ta đã làm.

Thỉnh thoảng việc bạn cảm thấy mất kiểm soát là điều bình thường. Tất cả chúng ta đều mắc sai lầm và làm những điều mà bản thân cảm thấy hối tiếc. Nhưng nếu bạn thấy mình luôn mất kiểm soát thì có lẽ là điều bất ổn.

Hiểu tại sao chúng ta làm những điều chúng ta làm

Chúng ta có rất nhiều động cơ khác nhau - một số mang tính logic nhưng một số lại mang tính cảm xúc nhiều hơn. Đôi khi những động cơ này mâu thuẫn với nhau. Có thể bộ não cảm xúc của bạn muốn đánh ai đó, nhưng bộ não logic lại không muốn bị bắt vì tội đó.

Các quyết định logic chiếm nhiều năng lượng của não hơn các quyết định cảm tính. Càng mất tập trung thì chúng ta càng khó suy nghĩ logic. Dưới đây là một số điều có thể khiến bạn khó kiểm soát hành vi của mình hơn:

• Cảm xúc mãnh liệt. Một số nguyên nhân lớn nhất là tức giận, sợ hãi, stress và đau buồn. Đôi khi chúng ta thậm chí không nhận thức được những cảm xúc này, nhưng chúng vẫn ảnh hưởng đến hành vi của ta. Trò chuyện với ai đó về cảm xúc của bạn và viết nhật ký là những cách tuyệt vời để giúp bạn biết được bạn đang cảm thấy như thế nào và tại sao bạn lại cảm thấy như vậy.
• Sự bồn chồn. Nếu không hài lòng với cuộc sống của mình, bạn có thể bắt đầu đưa ra những quyết định hấp tấp bởi chỉ vì bạn đang cảm thấy bế tắc, có thể đơn giản là cảm thấy buồn chán hoặc có điều gì đó bạn mong muốn trong cuộc sống nhưng không đạt được. Thay vì hành động ngẫu nhiên, hãy cố gắng xác định những gì còn thiếu và nghĩ cách để thay đổi nó.
• Mức năng lượng của bạn. Nếu bạn bị kiệt quệ về thể chất hoặc tinh thần, thì bạn sẽ có ít năng lượng hơn để đưa ra những quyết định đúng đắn. Đôi khi, tất cả những gì bạn cần làm là một giấc ngủ ngắn hoặc ăn một bữa ăn nhẹ để giúp bạn có một tâm trạng tốt hơn.
• Những người xung quanh bạn. Áp lực đồng đẳng phải chăng chỉ là một lời nói sáo rỗng, nhưng nó là một vấn đề thực sự. Nếu bạn đi chơi với những người uống nhiều rượu thì việc từ chối những ly rượu là điều rất khó khăn. Hãy cố gắng tiếp xúc với những người mà bạn ngưỡng mộ và những người có cùng chí hướng với bạn.
• Thực hành. Thật khó để từ bỏ một thói quen, nhưng nó sẽ dễ dàng hơn khi bạn luyện tập. Cuối cùng, bạn có thể thay thế những thói quen xấu bằng những thói quen tốt và việc đưa ra quyết định tốt hơn sẽ bắt đầu đến một cách tự nhiên.
• Chất kích thích hoặc rượu bia.  Chất kích thích hoặc rượu bia làm giảm sự ức chế của bạn. Chúng khiến bạn giảm nhận thức về môi trường xung quanh và những gì phù hợp với xã hội. Điều này cũng khiến bạn khó nhớ các mục tiêu dài hạn và giữ cho các hành vi của bạn phù hợp với các mục tiêu đó.

Sức khỏe tinh thần. Một số tình trạng sức khỏe tinh thần có ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến hành vi. Nếu bạn bị ADHD, rối loạn lưỡng cực hay loạn thần thì bạn cần điều trị chuyên biệt hơn để kiểm soát hành vi của mình.

Tôi không thể ngừng quan hệ tình dục!

Tình dục là một phần tự nhiên và quan trọng của cuộc sống. Nó được cho là vui vẻ và tích cực. Nhưng nếu bạn quan hệ tình dục quá nhiều thì bạn có thể cảm thấy như nó đang chiếm lấy cuộc sống của bạn!

Quan hệ tình dục quá nhiều có bình thường không?

Tình dục là một điều rất riêng tư. Sự "bình thường" của bạn có thể khác với của người khác. Người trưởng thành trung bình quan hệ tình dục khoảng một lần một tuần, nhưng quan hệ tình dục nhiều hơn hoặc ít hơn cũng vẫn ổn - miễn là nó phù hợp với bạn.

Có những thời điểm bạn có thể quan hệ tình dục nhiều hơn bình thường. Nếu ham muốn tình dục của bạn đột ngột cao hơn mức bình thường, nó có thể khiến bạn mất cảnh giác. Có rất nhiều điều ảnh hưởng đến ham muốn tình dục của bạn:

• Thay đổi lối sống: Ăn uống đúng cách, tập thể dục và ngủ đủ giấc đều có thể làm tăng ham muốn tình dục của bạn.
• Tuổi tác: Ham muốn tình dục có thể thay đổi theo độ tuổi của bạn.
• Thuốc hoặc chất kích thích: Nhiều loại thuốc - hợp pháp và bất hợp pháp - có thể ảnh hưởng đến ham muốn tình dục của bạn. Nếu gần đây bạn đã bắt đầu hay ngừng sử dụng một loại thuốc nào đó hoặc thay đổi liều lượng thì đó có thể là nguyên nhân.
• Tình trạng mối quan hệ của bạn: Khi bạn bắt đầu một mối quan hệ mới thì việc quan hệ tình dục nhiều lần là điều bình thường. Hoặc có thể bạn vừa rời bỏ một mối quan hệ do không hòa hợp tình dục, và bây giờ bạn đang bù đắp cho khoảng thời gian đã mất.
• Sức khỏe tinh thần: Stress có thể giết chết sự ham muốn tình dục của bạn… hoặc nó có thể khiến bạn luôn muốn quan hệ tình dục như một cơ chế ứng phó. Một số bệnh tâm thần có ảnh hưởng đặc biệt đến ham muốn tình dục. Ví dụ, những người bị rối loạn lưỡng cực thường quan hệ tình dục nhiều hơn bình thường trong giai đoạn hưng cảm. Nếu bạn nghĩ rằng bệnh tâm thần có thể có liên quan thì hãy làm thử một trong những bài test về sức khỏe tinh thần của chúng tôi.

Ngoài ra còn có rất nhiều điều khác  về những người đã quan hệ tình dục với bạn. Việc quan hệ tình dục ngoài luồng hay trải nghiệm tính dục của bản thân là điều phổ biến.

Các nền văn hóa và tôn giáo khác nhau có niềm tin riêng của họ về những gì có thể chấp nhận được hoặc đức hạnh. Nếu hành vi tình dục của bạn không phù hợp với những mong đợi đó, bạn có thể cảm thấy tội lỗi và nghĩ rằng mình có vấn đề. Trong những tình huống đó, bạn cần tự hỏi rằng mình cần thay đổi điều gì: hành vi tình dục của bạn, hay niềm tin về tình dục? Một trong hai đều được, nhưng đừng để người khác kiểm soát việc bạn cảm thấy thế nào về tình dục của mình.

Khi nào quan hệ tình dục quá nhiều trở thành một vấn đề sức khỏe tâm thần?

Vấn đề không phải là về mức độ quan hệ tình dục của bạn hay bạn đang quan hệ tình dục với ai - mà là về cách nó ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn như thế nào.

• Tình dục có đang chiếm quá nhiều thời gian của bạn và khiến bạn khó hoàn thành trách nhiệm của mình?
• Hoạt động tình dục của bạn có không phù hợp với giá trị của bạn không?
• Bạn có đang quan hệ tình dục không an toàn?

Nếu câu trả lời cho những câu hỏi này là “có”, có lẽ đã đến lúc bạn nên suy nghĩ về việc cắt giảm tần suất quan hệ tình dục mà bạn đang có. Nếu bạn đã cố gắng cắt giảm nhưng không làm được thì có khả năng bạn đã bị nghiện tình dục. Hãy xem định nghĩa về nghiện hành vi và xem nó có mô tả đời sống tình dục của bạn không.

Cho dù bạn nghiện tình dục hay bạn chỉ cảm thấy không thoải mái với đời sống tình dục của mình thì việc tìm một người mà bạn có thể chia sẻ về tình dục sẽ rất hữu ích. Bác sĩ gia đình, phòng khám sức khỏe tình dục trong khu vực hoặc nhà trị liệu chuyên về tình dục là những nơi tuyệt vời để bạn bắt đầu.

Tôi không thể ngủ được!

Một giấc ngủ ngon là một trong những cảm giác tuyệt vời nhất. Và nếu bạn không thể ngủ ngay cả khi bạn đang mệt mỏi… thì đó là một trong những điều tồi tệ nhất. Nó cũng không tốt cho tâm trí hay cơ thể của bạn: giấc ngủ quan trọng đối với trí nhớ, sự sáng tạo, hệ thống miễn dịch và hơn thế nữa. Vậy điều gì khiến chúng ta không có được giấc ngủ mà chúng ta cần và ta có thể làm gì với nó?

Tại sao tôi không ngủ được?

Có rất nhiều nguyên nhân có thể cản trở giấc ngủ ngon của bạn. Nếu mất ngủ là một vấn đề mới đối với bạn thì có thể do bạn đang căng thẳng về điều gì đó vừa xảy ra hoặc sắp xảy ra. Điều này có thể xảy ra ngay cả khi bạn không biết mình đang lo lắng về điều gì - viết nhật ký hoặc nói chuyện với một người nào đó có thể giúp bạn tìm ra được mọi thứ.

Nếu tình trạng mất ngủ diễn ra trong một khoảng thời gian thì bạn có thể đang bị rối loạn giấc ngủ. Đôi khi rối loạn giấc ngủ tự xảy ra; nhưng nó cũng có thể là do tác dụng phụ của một bệnh tâm thần khác. Rối loạn giấc ngủ thường không tự biến mất, vì vậy nếu bạn nghĩ rằng mình có thể mắc phải thì bạn nên nói chuyện với bác sĩ về điều này. Điều trị chứng rối loạn giấc ngủ hay bệnh tâm thần có thể làm nên điều kỳ diệu cho giấc ngủ của bạn!

Dù bạn có bị rối loạn giấc ngủ hay không, bạn cũng có thể làm rất nhiều điều để cải thiện giấc ngủ của mình.

Vệ sinh giấc ngủ

Khi nghĩ đến “vệ sinh”, có lẽ bạn sẽ nghĩ đến việc tắm rửa, đánh răng… những thói quen này giúp bạn luôn cảm thấy sạch sẽ và chỉn chu. Giấc ngủ của bạn cũng bị ảnh hưởng rất nhiều đến thói quen của bạn. Vệ sinh giấc ngủ đề cập đến những thói quen liên quan đến giấc ngủ: những thói quen có lợi hoặc có hại cho giấc ngủ của bạn. Dưới đây là một số bí quyết vệ sinh giấc ngủ để giúp bạn bắt đầu cải thiện giấc ngủ của mình:

• Tránh sử dụng rượu bia, thuốc lá, caffeine hoặc các bữa thịnh soạn trong vài giờ trước khi đi ngủ.
• Giữ cho ánh sáng yếu và sử dụng thiết bị điện tử ở mức tối thiểu. Ánh sáng mạnh có thể làm cho cơ thể bạn lầm tưởng hiện tại đang là ban ngày. Các thiết bị điện tử có ánh sáng xanh cũng làm giấc ngủ của bạn thậm chí còn tệ hơn. Nếu bạn không thể ngừng sử dụng các thiết bị điện tử, hãy thử lắp bộ lọc ánh sáng xanh vào các thiết bị đó.
• Tập thể dục. Trái với niềm tin của nhiều người, thời gian tập thể dục ban ngày không phải là điều luôn luôn đúng. Hãy làm bất cứ điều gì mà bạn cảm thấy tốt nhất đối với bạn. 
• Sử dụng nút bịt tai hoặc tiếng ồn trắng để giảm bớt sự phân tâm. Bạn có thể bật quạt (hướng quạt ra xa nếu bạn cảm thấy lạnh) hoặc nghe các bản ghi âm về mưa hoặc sóng biển.
• Làm điều gì đó thư giãn: đi dạo, đi tắm vòi sen hoặc tắm bồn hay chơi nhạc nhẹ (trên loa hoặc trên một nhạc cụ nếu bạn có!). Đọc một cuốn sách - một cuốn sách giấy, hoặc trên thiết bị đọc sách điện tử, không phải trên điện thoại của bạn!
• Chỉ sử dụng giường của bạn để ngủ (và tình dục). Đọc một cuốn sách trước khi đi ngủ có thể giúp bạn thư giãn, nhưng hãy tìm một nơi khác để làm điều đó. Theo cách đó, bộ não của bạn học được: nằm trên giường = đã đến lúc ngủ. Nếu bạn đã nằm hơn 20 phút nhưng vẫn còn thức, hãy rời khỏi giường và làm điều gì đó thư giãn, sau đó hãy trở lại giường ngủ.

Tổ chức Giấc ngủ Quốc gia có nhiều bí quyết vệ sinh giấc ngủ hơn. Việc thiết lập những thói quen lành mạnh có thể rất khó khăn. Hãy chọn một hoặc hai điều dễ dàng để bắt đầu và tiếp tục từ đó.

Tâm trí của tôi đang chạy đua!

Khi tư duy của bạn dồn dập, bạn sẽ khó tập trung và hoàn thành bất cứ việc gì. Đôi khi việc hiện diện hoặc duy trì cuộc hội thoại cũng trở nên khó khăn - tâm trí của bạn như đang di chuyển hàng triệu dặm một phút và mọi người bị bỏ lại phía sau!

Có một số loại tư duy dồn dập khác nhau và chúng có những nguyên nhân khác nhau. Nguyên nhân phổ biến thường là từ lo âu. Tâm trí của bạn tập trung vào một hoặc nhiều điều khiến bạn lo lắng, và bạn bắt đầu xoáy sâu vào những suy nghĩ miên man về mọi thứ có thể xảy ra sai lầm. Tất nhiên, điều này chỉ khiến bạn cảm thấy lo lắng hơn và nó sẽ làm bạn rơi vào vòng xoáy.

Phải làm gì với những suy nghĩ lo âu

Trước khi có thể giải quyết tận gốc vấn đề, bạn cần phải đưa mình ra khỏi vòng xoáy đi xuống này. Có rất nhiều chiến thuật có thể giúp bạn tỉnh táo và lùi lại một bước.

Thử bài tập hít thở sâu: hít vào trong khi đếm chậm đến năm, sau đó giữ hơi thở của bạn trong vài giây và chậm rãi thở ra trong khi đếm đến năm. Lặp lại điều này mười lần. Điều này nghe có vẻ đơn giản, nhưng nó giúp nhắc nhở bộ não của bạn rằng bạn không gặp nguy hiểm ngay lập tức.

Một chiến thuật khác là tạm thời đánh lạc hướng bản thân. Thực hiện một hoạt động thực sự kích thích như xem TV hoặc nghe nhạc có thể giúp bạn mất tập trung trong thời gian vừa đủ để bạn bình tĩnh lại một chút. Những cách khác đều phù hợp với mỗi người, vì vậy tùy thuộc vào bạn để tìm ra kỹ năng ứng phó của mình là gì.

Hãy nhớ rằng đây là những giải pháp ngắn hạn. Nếu điều này xảy ra thường xuyên, bộ não của bạn có thể đang cố cho bạn biết rằng có điều gì đó không ổn. Bạn có thể bắt đầu bằng cách viết ra những suy nghĩ mà bạn đang có. Nếu chúng có vẻ vô lý hoặc không thực tế, bạn có thể nghĩ ra những suy nghĩ khác có ý nghĩa hơn hoặc hữu ích hơn. Nhưng việc tự mình đối phó với lo âu có thể rất khó khăn. Bạn nên nói chuyện với ai đó về những gì bạn đang gặp phải và hãy thử tìm kiếm sự giúp đỡ.

Nếu không phải là lo âu thì nó là gì?

Đôi khi, tư duy dồn dập có thể làm bạn cảm thấy tích cực và thú vị lúc đầu - giống như mọi ý tưởng bạn có đều là thiên tài và bạn phải hành động mọi thứ ngay bây giờ! Có thể điều đó có nghĩa là bắt đầu nhiều dự án mới hoặc bạn chỉ cần nói cho mọi người xung quanh biết những gì bạn đang nghĩ. Bạn có thể bắt đầu nói về một điều gì đó và sẽ thay đổi chủ đề trong suốt cuộc trò chuyện.

Bạn có thể ngạc nhiên hay bối rối khi người khác không thấy ý tưởng của bạn tuyệt vời như thế nào. Có thể họ thậm chí còn cảm thấy khó hiểu với những gì bạn đang nói. Bạn trở nên thất vọng khi nhận ra rằng mình đang bắt đầu rất nhiều dự án nhưng không thể hoàn thành chúng. Có lẽ bạn sẽ cảm thấy thật đáng sợ khi không kiểm soát được suy nghĩ và lời nói của mình.

Các chuyên gia sức khỏe tâm thần gọi đây là các ý tưởng dồn dập. Các ý tưởng dồn dập thường được thấy trong rối loạn lưỡng cực khi một người đang trải qua giai đoạn hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ. Nó cũng có thể là một triệu chứng của việc sử dụng chất hoặc là sự khởi đầu của giai đoạn loạn thần.

Nếu bạn cho rằng mình có thể đang gặp bất kỳ tình trạng sức khỏe tâm thần nào được đề cập ở đây - rối loạn lưỡng cực, loạn thần hay lo âu - hãy thực hiện một trong các bài kiểm tra sức khỏe tâm thần miễn phí của chúng tôi để tìm hiểu xem bạn có nguy cơ mắc bệnh hay không. Sau đó, hãy tiếp tục khám phá trang web này để tìm hiểu thêm về bệnh tâm thần hoạt động như thế nào và cách để điều trị chúng.

Tôi nhìn thấy hoặc nghe thấy những thứ không có thật.

Nếu bạn đang nhìn thấy hoặc nghe thấy những điều không có thật, hãy tự hỏi bản thân một vài câu hỏi để tìm hiểu xem có điều gì nghiêm trọng đang xảy ra hay không.

• Điều này có xảy ra thường xuyên không?
• Nó có làm phiền bạn không?
• Bạn có chắc là không ai khác nhìn thấy hoặc nghe thấy nó không? (Điều này nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng điều quan trọng là bạn phải kiểm tra lại thực tế.)
• Bạn có trải nghiệm những điều kỳ lạ hoặc khó giải thích khác không? Ví dụ, cảm giác như mọi người luôn theo dõi bạn?

Nếu câu trả lời cho những câu hỏi trên là có, thì bạn có thể đang phải đấu tranh với những dấu hiệu khởi phát của chứng loạn thần.

Tôi nên làm gì tiếp theo?

Loạn thần có thể trở nên tồi tệ hơn nếu bạn đặc biệt stress, ngủ không đủ giấc hoặc không tìm kiếm được sự giúp đỡ. Càng sớm nhận được sự giúp đỡ thì sẽ càng tốt. 

Dưới đây là một số điều cần cân nhắc thực hiện nếu bạn đang vật lộn với chứng loạn thần:

• Hãy kiểm tra sức khỏe tâm thần. Bạn có thể đưa kết quả sức khỏe của mình cho người mà bạn tin tưởng để thảo luận về những việc cần làm tiếp theo.
• Kiểm soát stress. Bạn có nhận thấy những điều làm cho các triệu chứng của bạn tồi tệ hơn không? Làm thế nào bạn có thể quản lý những tình huống đó để có thể tránh được hoặc giảm stress hơn? Stress khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.
• Bạn đã ngủ đủ giấc chưa? Ngủ không đủ giấc (đặc biệt là trong nhiều ngày) có thể cho thấy bạn đang gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần khác như rối loạn lưỡng cực.
• Bắt đầu điều trị: Khi được điều trị, các dấu hiệu khởi phát của loạn thần có thể được giải quyết. Bắt đầu một phương pháp điều trị toàn diện để trở nên tốt hơn. Một người nào đó có thể giúp bạn về chuyện học tập, công việc, cuộc sống gia đình, thuốc men và các mối quan hệ. Loại điều trị này được gọi là Chăm sóc Chuyên biệt Phối hợp. Loạn thần cũng phản ứng tương đối nhanh (trong vòng một tuần) với thuốc. Nếu bạn quan tâm đến việc dùng thuốc, bạn nên gặp bác sĩ để tìm ra loại thuốc điều trị phù hợp.

Đừng chiến đấu một mình và đừng chờ đợi. Thực hiện sớm một số bước là yếu tố then chốt để bạn trở nên tốt hơn.