Cảm xúc buồn chán là một đặc điểm điển hình của nhiều vấn đề sức khỏe tâm thần khác bên cạnh chứng trầm cảm nặng. Nhiều chuyên gia đồng ý có bốn loại trầm cảm chính: rối loạn trầm cảm chủ yếu, trầm cảm của rối loạn lưỡng cực, trầm cảm sau sinh và trầm cảm mãn tính hay còn biết đến với tên gọi trầm cảm dai dẳng. Dựa vào tập hợp các triệu chứng, thời gian xuất hiện, các nguyên nhân và sự tham gia của các vùng khác nhau trong cơ thể vào bệnh trầm cảm, mà có rất nhiều lăng kính để các nhà lâm sàng và nhà nghiên cứu xem xét, phân loại và điều trị chứng rối loạn này.

Một số chuyên gia tin rằng cách để hiểu rõ ràng nhất về trầm cảm là thông qua ảnh hưởng của nó đến sự trao đổi chất - về cơ bản là nó có gây tăng hay giảm trọng lượng cơ thể hay không, liên quan đến những thay đổi cơ bản trong cách các tế bào của cơ thể sử dụng glucose - nguồn năng lượng chính của não. Bệnh trầm cảm được hiểu và phân loại như thế nào không chỉ là vấn đề học thuật mà nó còn ảnh hưởng đến cách tiếp cận điều trị và đặc biệt là việc tìm kiếm các liệu pháp mới cho chứng rối loạn thường kháng trị này.

Nguyên nhân nào gây ra chứng trầm cảm sau sinh?

Trầm cảm sau sinh, còn được gọi là rối loạn sau sinh, là một dạng trầm cảm chủ yếu bắt nguồn từ những thay đổi nội tiết tố phụ nữ trải qua trong những tuần và tháng đầu sau khi sinh con, và nhiều thay đổi  lối sống và nhu cầu đi kèm với việc mới làm mẹ.

Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy rằng, 50% lượng thời gian mà những dấu hiệu như thay đổi tâm trạng và lo lắng đặc trưng cho chứng trầm cảm sau sinh thực sự bắt đầu trong thời kỳ mang thai; vì lý do đó, tình trạng này đôi khi cũng được gọi là trầm cảm thai kỳ. Trong số 3% đến 6% phụ nữ bị trầm cảm sau sinh, một số nhỏ gặp phải các triệu chứng loạn thần, chẳng hạn như ảo giác ra lệnh cho họ giết đứa trẻ. Ngược lại, có đến 80% phụ nữ xuất hiện một trạng thái thay đổi tâm trạng tương đối nhẹ sau khi sinh con, được gọi là “baby blues”, và các triệu chứng thường tăng lên sau vài tuần.

Khi nào trầm cảm là dấu hiệu của rối loạn lưỡng cực?

Rối loạn lưỡng cực được thể hiện bằng các giai đoạn trầm cảm kết hợp với các giai đoạn hưng cảm, trong đó mọi người cảm thấy hưng phấn và biểu hiện sự phấn khích dữ dội, hoạt động liên tục, vĩ đại và thường là ảo tưởng. Tình trạng này mang đặc điểm của cả rối loạn trầm cảm và tâm thần phân liệt. Và trong khi trạng thái trầm cảm là biểu hiện điển hình nhất của nó, thì trạng thái hưng cảm cao lại đóng dấu chẩn đoán rối loạn lưỡng cực, đôi khi được gọi là chứng hưng trầm cảm.

Nguyên nhân kích hoạt sự chuyển đổi tâm trạng thường không rõ ràng, nhưng những thay đổi trong nhịp sinh học, cho dù là bên trong do thiếu ngủ hay bị tác động bởi những thay đổi của ánh sáng ban ngày, đều được biết là đóng một vai trò quan trọng. Tình trạng này, mặc dù tương đối phổ biến, ảnh hưởng đến 2,6% dân số Hoa Kỳ - nhưng vẫn bị chẩn đoán sai, đặc biệt là ở trẻ em.

Rối loạn cảm xúc theo mùa là gì?

Rối loạn cảm xúc theo mùa, hay SAD, là một loại trầm cảm chủ yếu tái phát, bắt đầu bởi sự thay đổi theo mùa — thường là các ngày trở nên tối hơn và ngắn hơn vào mùa thu và thuyên giảm vào mùa xuân. Ở một số ít người, tác động theo mùa lại ngược lại: họ trải qua các dấu hiệu trầm cảm điển hình trong suốt mùa xuân hoặc đầu mùa hè khi thời gian ánh sáng ban ngày kéo dài. Thờ ơ, ngủ gật , hoặc mất ngủ, tăng cân, là những đặc điểm chung của SAD mùa đông; SAD mùa hè thường đi kèm với chứng mất ngủ, biểu hiện bằng việc khó đi vào giấc ngủ hoặc không ngủ được. SAD phổ biến ở phụ nữ gấp bốn lần so với nam giới và mức độ phổ biến có phụ thuộc vào vùng miền. Thiếu ánh sáng ban ngày, không có khả năng sản xuất vitamin D do ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và sản xuất quá mức hormone melatonin (bắt đầu bằng bóng tối) đều có liên quan đến SAD.

Trầm cảm có xảy ra với PTSD (Rối loạn tâm lý sau sang chấn) không?

Khoảng một nửa số người bị rối loạn căng thẳng sau sang chấn cũng bị rối loạn trầm cảm chủ yếu. Hai tình trạng này có chung một số triệu chứng, từ tâm trạng chán nản và rối loạn giấc ngủ đến khó tập trung và cảm giác tội lỗi. Nhưng một số chuyên gia hiện nay tin rằng sự xuất hiện đồng thời của chứng trầm cảm chủ yếu với PTSD phản ánh một loại phụ khác  của PTSD, vì những người mắc cả hai tình trạng này đều bị suy giảm đáng kể chức năng nhận thức, suy giảm đáng kể chức năng hàng ngày và có nguy cơ tự tử cao hơn những người chỉ có PTSD.

Bằng chứng cho thấy rằng những người có nguy cơ cao nhất đối với cả PTSD và trầm cảm chủ yếu đều có tiền sử bị ngược đãi thời thơ ấu, đặc biệt là lạm dụng thể chất. Các nghiên cứu về hình ảnh thần kinh chỉ ra rằng họ cũng có thể có ít kết nối thần kinh hơn trong các mạch não xử lý ký ức cảm xúc.

Những rối loạn nào khác có liên quan đến trầm cảm?

Trầm cảm mãn tính, chính thức được biết là rối loạn trầm cảm dai dẳng , là một chứng trầm cảm cấp độ thấp, kéo dài trong khoảng thời gian từ hai năm trở lên và tái phát trong suốt cuộc đời. Nó ít nghiêm trọng hơn trầm cảm nặng, nhưng mãn tính hơn. Chứng trầm cảm dai dẳng có thể không làm mọi người ngừng tham gia các hoạt động hằng ngày, nhưng nó lấy đi cảm giác thích thú và vui vẻ , gây ra tình trạng uể oải và thờ ơ, và thường dẫn đến tăng cân. Trầm cảm cũng thường đi kèm với bệnh tim, và có bằng chứng cho thấy nó có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm bệnh tim 

Trầm cảm cũng có thể xảy ra để phản ứng lại với hầu hết mọi căn bệnh mãn tính khác, bởi vì bệnh mãn tính thường buộc con người phải đối mặt với thách thức song song - phải thích nghi với góc nhìn về bản thân và điều chỉnh lối sống đáng kể, có thể phải hạn chế tham gia vào các hoạt động thú vị một thời gian.

Nguồn: Types of Depression - Psychology Today